Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 521562 defa)

0 Üye ve 4 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #40 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 26.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
ayrıklık, -ğı isim 1. Ayrıklı olma durumu, ayrı tutma, ayrı tutulma, istisna. 2. gök bilimi Elips, daire, parabol, hiperbol vb. bir konik üzerinde hareket eden cismi, odağa veya merkeze birleştiren doğrunun büyük eksen ile yaptığı açı. 3. felsefe Kaplamları birbirinden ayrı olmakla birlikte aynı yakın cinsin kaplamına giren kavramlar arasındaki bağlantı: “Kedi, köpek: Memeliler.” 4. hukuk Genel kuraldan ayrılma, derogasyon. 5. mantık Önermelerin birbirine bağlanması işleminde ya ... ya ... ve ya da ile gösterilen ilişki: “Şimdi ya gündüzdür ya gece.”

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
puzzle: Özgün yazımıyla dilimizde kullanılmaya başlanan İngilizce puzzle sözü, “bilmece, muamma” temel anlamlarına gelmektedir.
Kurumumuz, sözün dilimizdeki kullanılışını göz önüne alarak bu söz için yapboz karşılığını önermektedir.

Bundan sonra demek ki, puzzle yerine yapboz sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki sözü ayrı yazılır: Babam geldi mi ki? Başkan konuşacak mı ki?

Günün atasözü/deyimi :
başını duman almak
Efkârlanmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #41 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 27.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
foroz isim Rumca Bir ağ atılışında çıkarılan balık miktarı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
high-tech: Batı kökenli bu söz bir kısaltma olup “Yüksek seviyede uygulanan teknoloji.” anlamındadır.
Kurumumuz, bu söz yerine yüksek teknoloji ve ileri teknoloji karşılıklarını önermektedir.

Bundan sonra demek ki, high-tech yerine yüksek teknoloji ve/veya ileri teknoloji sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime özel ad olmadıktan sonra büyük harfle başlamaz: 2005 yılında Türk Dil Kurumunun 73. yılını kutladık.

Günün atasözü/deyimi :
kapıyı büyük açmak
Çok masraflı bir işe girişmek veya hesapsız harcamak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #42 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 28.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
eser miktarda zarf Belli belirsiz miktarda, çok az ölçüde.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
kupür: Fransızca kupür (coupure) sözü gazete ve dergilerden kesilmiş yazılar için kullanılmaktadır.
Bu söz için Kurumumuz kesik karşılığının uygun olduğu görüşündedir.

Bundan sonra demek ki, kupür yerine kesik sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır: kaynana (< kayın ana), nasıl (< ne asıl), niçin (< ne için), sütlaç (< sütlü aş), birbiri (< biri biri).

Günün atasözü/deyimi :
bir yakadan baş çıkarmak
Bir çatı altında dirlik düzenlik içinde yaşamak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #43 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 29.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
dans isim Fransızca danse Müzik temposuna uyularak yapılan ve estetik değer taşıyan düzenli vücut hareketleri, raks: “Herkesin içinde dans öğrenmem şık olur.”- P. Safa.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
ekstrem: Fransızca ekstrem (extréme) sözünün dilimizde kullanılmasına gerek yoktur.
Dilimizdeki aşırı, uç ve sıra dışı karşılıkları sözün geçtiği yere göre kullanılabilir.

Bundan sonra demek ki, ekstrem yerine aşırı, uç ve/veya sıra dışı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Takma adlar büyük harfle başlar: Tarhan (Ömer Seyfettin), Kirpi (Refik Halit Karay), Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel).

Günün atasözü/deyimi :
hayır dile komşuna, hayır gele başına
Sen başkaları için iyi şeyler dile ve yap ki başkaları da senin için iyi şeyler dilesin, yapsın.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #44 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 30.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
madrabaz isim Farsça madarabāz 1. Hayvan, balık, sebze, meyve vb. yiyecekleri yerinden getirerek toptan satan kimse. 2. sıfat, mecaz Hile yapan, hileci.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
enterkonnekte: Batı kökenli bu söz, “Bir elektrik veya makine güçleri taşıyanlar arasında bağ kuran şebeke.” anlamına gelmektedir.
Kurumumuz bu söz için bağlaşımlı karşılığını önermektedir.

Bundan sonra demek ki, enterkonnekte yerine bağlaşımlı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İkilemeler ayrı yazılır: allak bullak, aval aval (bakmak), cır cır (ötmek), gide gide, sere serpe, tak tak (vurmak), yana yakıla.

Günün atasözü/deyimi :
el elin nesine, gülerek gider yasına
Bir kimsenin acısı, başkalarının umurunda değildir.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #45 : 24 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 01.05.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
işçi isim 1. Başkasının yararına bedenini, kafa gücünü veya el becerisini kullanarak ücretle çalışan kimse: “Gazetelere daha ziyade biz işçiler sahiptik.”- H. C. Yalçın. 2. hayvan bilimi Toplu olarak yaşayan böceklerde üreme yeteneği olmayan, topluluğun işlerini gören dişi veya erkek.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
concrete labour: İngilizce bu söz ekonomide “Türü, yoğunluğu ve becerisi ile bir mala özgün nitelikler kazandıran ve o malın kullanım değerini belirleyen emek.” anlamında kullanılmaktadır.
Bu yabancı söz için TDK İktisat Terimleri Çalışma Grubunca somut emek karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, concrete labour yerine somut emek sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İki ünsüzle biten Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: film, lüks, psikiyatr, teyp.

Günün atasözü/deyimi :
darı unundan baklava, incir ağacından oklava olmaz
Kötü gereçle iyi iş görülemez.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #46 : 24 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 03.05.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
basın özgürlüğü isim Görüş ve düşünceleri basın ve yayın yoluyla açıklayabilme ve yayabilme hakkı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
medya: İngilizce medya (media) sözü “Toplumda sözlü veya yazılı haber alma imkânını sağlayan teknik araçlar.” anlamına gelmektedir.
Bu yabancı söz için dilimizde iletişim araçları karşılığı bulunmaktadır.

Bundan sonra demek ki, medya yerine iletişim araçları sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

Günün atasözü/deyimi :
aslan kükrerse atın ayağı kösteklenir
Güçlü kimsenin korkutucu sözleri, güçsüzü kıpırdayamayacak duruma getirir.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #47 : 24 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 04/05/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
proforma fatura isim, ticaret Bir malın satın alınmasını sağlayabilmek amacıyla ödemenin önceden yapılması için kesilen fatura:"Nalburlardan, inşaat malzemesi satan dükkânlardan, proforma faturalar alarak başhekimden yüklü avanslar çekerdi."- Ç. Altan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
resesyon: Fransızca resesyon (recéssion) sözü ekonomi alanında “Alışverişin azlığı vb. nedenlerle piyasanın durgun olması.” anlamında kullanılmaktadır.
Bu yabancı söz için TDK İktisat Terimleri Çalışma Grubunca durgunluk karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, resesyon yerine durgunluk sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Türkçede kelime içinde iki ünlü arasındaki ünsüz, kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: a-ra-ba, bi-çi-mi-ne.

Günün atasözü/deyimi :
merdiven ayak ayak (basamak basamak) çıkılır
Yüksek mevkiler yavaş yavaş elde edilir.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #48 : 24 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 02.05.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
halk sağlığı isim Bireylerin sağlığının korunmasını konu edinen bilim dalı.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
simultane: Fransızca simultane (simultané) sözü “eş zamanlı, aynı anda olan” anlamlarına gelmektedir. Son zamanlarda daha çok, “Anında yapılan sözlü çeviriler.” için kullanılmaya başlanan sözün bu kullanımı yerine Kurumumuzca anında karşılığı önerilmektedir.

Bundan sonra demek ki, simultane yerine anında sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur: 3, 4 ve 7. maddeler; XII - XIV. yüzyıllar arasında.

Günün atasözü/deyimi :
ağaç yaprağıyla gürler (güzeldir)
İnsan önemli işleri akrabasından, yakınlarından güç alarak daha kolay yapar.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #49 : 24 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 05/05/2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
saray konut isim Kendine ait güvenliği bulunan, içinde yaşayanlara özel hizmetler sunulan, her türlü ihtiyacın karşılandığı özel konut, rezidans.


Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
rotor: Fransızca rotor sözü “Dalgalı akımlı elektrik motor veya dinamolarında hareketli bölüm.” anlamına gelmektedir.
Bu söz için Kurumumuzca döneç karşılığı önerilmiştir.


Bundan sonra demek ki, rotor yerine döneç sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalara gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz: vb.nin, Alm.dan; cm³e (santimetreküpe), 64ten (altı üssü dörtten)

Günün atasözü/deyimi :
tavuk ayağı yemek
Gevezelik etmek, dedikodu yapmak.
Deyim