Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 520544 defa)

0 Üye ve 2 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #20 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 24.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
tüberküloz isim, tıp (l ince okunur) Fransızca tuberculose Verem: "Akciğer tüberkülozu. Kemik tüberkülozu."

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
sporadik: Batı kökenli (İng. sporadic, Fr. sporadique) bu söz tıpta “Bir bölgenin yalnız tek tük yerlerinde görülen, geniş sahalara yayılmamış olan (hastalık).” anlamında kullanılmaktadır.
Bu yabancı terim için TDK Tıp Terimleri Çalışma Grubunca azgörülen karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, sporadik yerine azgörülen sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Pekiştirmeli sıfatlar bitişik yazılır: büsbütün, güpegündüz, sırılsıklam, yemyeşil.

Günün atasözü/deyimi :
var evi kerem evi, yok evi verem (elem) evi
Varlıklı ailenin durumu konuk ağırlamaya, gereken yerlere yardım etmeye, armağanlar vermeye elverişlidir; yoksul ailenin evinde sıkıntı ve dertten başka bir şey bulunmaz.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #21 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 23.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
meteoroloji isim (l ince okunur) Fransızca météorologie Hava koşullarında meydana gelen değişmeleri, iklim türlerini araştırıp hava durumu tahminlerinde bulunan bilim dalı, hava bilgisi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
planetaryum: Fransızca (planétarium) bu söz “Gök olaylarını yıldızların, güneş, ay ve gezegenlerin konumlarını, hareketlerini küresel bir kubbenin iç yüzeyinde, çeşitli araçlarla gösteren yapı.” anlamındadır.
Bu yabancı söz için gökevi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, planetaryum yerine gökevi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Bağlaç olan ve ayrı yazılan da / de hiçbir zaman ta / te biçiminde yazılmaz.

Günün atasözü/deyimi :
baktın kar havası, eve gel kör olası
Tehlikeli bir durum belirmeye başlayınca ondan uzaklaşmanın çaresine bakılmalıdır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #22 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 22.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
su bilgisi isim Bir bölgedeki bütün yer altı ve yer üstü sularına ait bilgi, hidrografi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
filigran: Fransızca filigran (filigrane) sözü “Bazı kâğıtların dokusunda bulunan, ışığa tutulduğunda görülebilen çizgi, resim veya yazı.” anlamındadır.
Bu söz için suyolu karşılığı uygun görülmüştür.

Bundan sonra demek ki, filigran yerine suyolu sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Sonu sert ünsüzle biten alıntılar ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında kelime sonundaki sert ünsüzler yumuşar: bent / bendi, standart / standardı.

Günün atasözü/deyimi :
akan su yosun tutmaz
Tembel tembel oturan kimse hantallaşır, iş yapma yeteneğini yitirir; çalışan kimse ise çalıştıkça açılır, daha yararlı işler yapar.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #23 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 21.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
gün tün eşitliği isim, gök bilimi Gece ile gündüzün eşit olması, ılım, ekinoks: Gün tün eşitliği 21 Martta ve 21 Eylülde olmak üzere yılda iki kez olur.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
timing: İngilizce kökenli bu söz “ayarlamak, saat tutmak” gibi anlamlar taşımaktadır.
Son yıllarda "Bir iş için uygun zamanı seçmek." anlamında dilimizde kullanılmaya başlanan timing için Türkçede güzel bir karşılık vardır; zamanlama.

Bundan sonra demek ki, timing yerine zamanlama sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
“m” ile yapılmış ikilemeler ayrı yazılır: çocuk mocuk, kitap mitap.

Günün atasözü/deyimi :
orman gibi
Gür, çok (saç, kaş vb.).
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #24 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 20.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
yaşlı başlı sıfat Yaşlı, deneyimli ve görgülü, olgun: “Kontrol altına alınmayan kalabalık içinde, yaşlı başlı insanlar bile iptidai bir seviyeye inerler.”- M. Kaplan.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
duayen: Fransızca duayen (doyen) sözü “Bir meslekte yaşça, kıdemce ileride ve yetenek bakımından üstün niteliğe sahip olan kimse.” anlamına gelmektedir.
Bu söz için Kurumumuzca aksakal karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, duayen yerine aksakal sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lakaplar bitişik yazılır: Birol; Adıvar, Boynueğri Mehmet Paşa.

Günün atasözü/deyimi :
gençlikte para kazan, kocalıkta kur kazan
Kişi gençliğinde çalışıp para biriktirmelidir ki ihtiyarlığında çalışamadığı zaman onunla rahat rahat geçinsin.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #25 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 19.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
âyan çokluk, isim, eskimiş (a:ya:n) Arapça a‘yân 1. İleri gelenler. 2. Senato üyeleri.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
bienal: Fransızca bienal (biennal) sözü “Bir yıl ara ile, iki yılda bir.” anlamında kullanılmaktadır.
Bu söz yerine kullanılmak üzere Kurumumuzca yılaşırı karşılığı önerilmektedir.

Bundan sonra demek ki, bienal yerine yılaşırı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.

Günün atasözü/deyimi :
selin ağzı tutulur, elin ağzı tutulmaz
Doğal yıkımlara karşı önlem alınır ama söyledikleri yalan yanlış olanı susturmaya kimsenin gücü yetmez.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #26 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 18.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
görev şehidi isim Görev başında şehit olan kimse, görev kurbanı, vazife kurbanı, vazife şehidi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
mortgage: İngilizce bu söz “Bir taşınmazın ipotek edilmesi yoluyla uzun vadeli krediyle satın alınması.” anlamında kullanılmaktadır.
Bu söz için tutulu satış (tutsat) karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, mortgage yerine tutulu satış (tutsat) sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yer adlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar: Ağrı Dağı, Çanakkale Boğazı, Dicle Irmağı, Van Gölü..

Günün atasözü/deyimi :
dostlar şehit, biz gazi
alay Tehlikeli işleri başkalarına bırakıp kendileri sonuçtan yararlanmak için bir kenara çekilenlerin bencilliğini anlatan bir söz.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #27 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 17.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
memnu sıfat, eskimiş (memnu Arapça memnû‘ Yasak: “Esasen evvelce de söylediğimiz gibi dilenmek şiddetle memnu idi.”- A. H. Çelebi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
jenerasyon: Fransızca (génération) bu söz toplum biliminde “Yaklaşık yirmi beş, otuz yıllık yaş kümelerini oluşturan bireyler öbeği.” anlamında kullanılmaktadır.
Dilimizdeki kuşak sözü bu yabancı söz için uygun bir karşılıktır.

Bundan sonra demek ki, jenerasyon yerine kuşak sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
“ile” ayrı olarak yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir: bulutla veya bulut ile.

Günün atasözü/deyimi :
gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir
İnsan gençliğinde yaptığı şeylerin çoğunu yaşlandığında yapamaz ve gençliğin ne denli değerli olduğunu o zaman anlar.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #28 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 16.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
vicdan isim (vicda:nı) Arapça vicdân Kişiyi kendi davranışları hakkında bir yargıda bulunmaya iten, kişinin kendi ahlak değerleri üzerine dolaysız ve kendiliğinden yargılama yapmasını sağlayan güç.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
empati: Fransızca (empathie) bu söz “Kendini duygu ve düşüncede bir başkasının yerine koyabilme.” anlamına gelmektedir.
Bu yabancı söz için Türk Dil Kurumunca duygudaşlık karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, empati yerine duygudaşlık sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Dilimizde sert ünsüzle biten kelimelere gelen ekler sert ünsüzle başlar: aş-çı, bas-kı, geç-tim, ipek-çi, süt-çü.

Günün atasözü/deyimi :
elini vicdanına koymak
Doğru, yansız, hakça davranmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #29 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 15.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
tarih yanılgısı isim Tarihlendirmede yanılgı içinde bulunma, anakronizm.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
demo: İngilizce bu söz “bir şeyi tanıtmak amacıyla yapılan sunum” anlamına gelmektedir.
Bu söz için Kurumumuzca tanıtım gösterisi karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, demo yerine tanıtım gösterisi sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İsim durum ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler ayrı yazılır: omuz omuza, yan yana; günden güne, içten içe; göze göz, teke tek; boşu boşuna, peşi peşine.

Günün atasözü/deyimi :
yavru kuş, yuvada gördüğünü yapar
Aile içinde edinilen görgü, eğitimin temelidir.
Atasözü