Gönderen Konu: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ  (Okunma sayısı 520559 defa)

0 Üye ve 2 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #10 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 09.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
kulunç, -cu isim Arapça kulunc Şiddetli omuz ve sırt ağrısı: "Nefesi kulunca, sıtmaya, havaleye, saraya, çarpıntıya birebirmiş."- H. R. Gürpınar.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
intranet: İngilizce bu söz “bilgisayar ağlarının birbirine bağlanması sonucu ortaya çıkan, sınırlaması ve yöneticisi olan, sadece kurum veya iş yeri içinde kullanılan bilgi iletişim ağı” anlamına gelmektedir.
Bu söz için Kurumumuzca yerel ağ karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, intranet yerine yerel ağ sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
-mak, -mek ile biten mastarlardan sonra -a / -e / -ı / -i eklerinden biri geldiğinde k ünsüzü y'ye dönüşür: kazanmak-a > kazanma-y-a, aldanmak-ı > aldanma-y-ı, sevmek-e > sevme-y-e, görmek-i > görme-y-i.

Günün atasözü/deyimi :
bir göz ağlarken öbür göz gülmez
Keder veya sıkıntı varken dostlar, akrabalar eğlenmemelidir.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #11 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 10.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
polis isim Fransızca police 1. Şehirde kamu düzenini, huzur ve güvenliği sağlayan kuruluş, kolluk, zabıta. 2. Bu kuruluşta yer alan görevli, kollukçu: "İki gün sonra polisler eve giderek annesini götürdüler."- H. E. Adıvar. (10 nisan ilk polis teşkilatı)


Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
prime time: İngilizce bu söz “televizyonun en çok izlenen saatleri” anlamındadır.
Bu yabancı söz yerine kullanılmak üzere Kurumumuzca altın saatler karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, prime time yerine altın saatler sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
“İken” ayrı olarak yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir: çalışır-ken (çalışır iken), durmuş-ken (durmuş iken), olgun-ken (olgun iken).

Günün atasözü/deyimi :
ay (gün) var yılı besler, yıl var ayı (günü) beslemez
Öyle zaman olur ki bir aylık kazanç insanı bir yıl geçindirir, öyle zaman da olur ki bir yıllık kazanç bir ay geçindirmeye yetmez.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #12 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 11.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
lafügüzaf isim, eskimiş (la:fügüza:fı, l ince okunur) Farsça lāf + guzāf Boş söz.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
virman: Fransızca (virement) bu söz ticarette “banka hesabındaki fonların belli bir miktarının başka bir hesaba aktarılması” anlamında kullanılmaktadır. Bu söz için para aktarımı karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, virman yerine para aktarımı sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz: %25, ‰50.

Günün atasözü/deyimi :
gülerken ısırmak
İyilik yapar görünüp kötülük yapmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #13 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 12.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
evren doğumu isim, felsefe Evrenin oluşumu, kökeni, doğuşu ve yaradılışı ile ilgili kuram, kozmogoni.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
mesaj: Fransızca message bu söz “yazı veya sözle verilen, gönderilen bilgi” anlamındadır.
Bu söz için dilimizde ileti karşılığı bulunmaktadır.


Bundan sonra demek ki, mesaj yerine ileti sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İki kısa çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle başlamaz: Bir zamanlar -bu zamanlar çok da uzak değildir, bundan on, on iki yıl önce- Türk saltanatının maddi sınırları uçsuz bucaksız denilecek kadar genişti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)

Günün atasözü/deyimi :
ölüevinde ağlamasını, düğünevinde gülmesini bilmeli
İnsan içinde bulunduğu çevrenin durum ve koşullarına uygun biçimde davranmasını bilmelidir.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #14 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 13.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
mavera isim, eskimiş (ma:vera:) Arapça māverā 1. Öte. 2. Görülen âlemin ötesi.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
happy-hour: İngilizce bu söz “mağaza veya barlarda günün değişik saatlerinde yapılan indirim anları” anlamındadır.
Bu söz için Kurumumuzca indirim saatleri karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, happy-hour yerine indirim saatleri sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır: emretmek, darbetmek, dercetmek, reddetmek.

Günün atasözü/deyimi :
tilkiye “tavuk kebabı yer misin?” demişler, “adamın güleceğini getiriyorsunuz” demiş
Bir kimseye çok özlediği hâlde elde edemediği bir şeyi “ister misin?” diye sorulmaz.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #15 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 14.04.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
kamu yararı isim, hukuk Devletin gereksinimlerine cevap veren ve bu ihtiyaçları karşılayan, topluma yarar sağlayan değerler bütünü, menafiiumumiye.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
plaket: Fransızca plaket (plaquette) sözü “bir başarıyı veya durumu ödüllendirmek amacıyla verilen türlü biçimlerde levha” anlamında kullanılmaktadır.
Bu anlamı karşılamak üzere Kumrumuzca onurluk önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, plaket yerine onurluk sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır: açık mavi, kara sarı, kirli beyaz, koyu yeşil.

Günün atasözü/deyimi :
laga luga etmek (veya yapmak)
Boş konuşmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #16 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 28.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
koca bebek, -ği isim Yaşından daha küçük davranışlar gösteren kimse.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
handout: İngilizce bu söz “Bilimsel toplantılarda dinleyicilere bildiriyle ilgili dağıtılan kısa notlar.” anlamında kullanılmaya başlanmıştır.
Bu söz için el notu karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, handout yerine el notu sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Yabancı özel adlardan türetilmiş akım adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır: Dekartçılık, Kalvenizm, Lütercilik.

Günün atasözü/deyimi :
hanım kırarsa kaza, halayık kırarsa ceza
Buyurucu durumunda olanların yaptığı yanlışlık hoş görülür, buyruk altındakilerin yaptığı yanlışlık ise suç sayılır.
Atasözü

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #17 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 27.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
tiyatro isim (tiya'tro) İtalyanca teatro 1. Dram, komedi, vodvil vb. edebiyat türlerinin oynandığı yer: "Her tiyatronun holünde ille smokinli bir müdüre rastlayacaksınız."- H. Taner. 2. Bu türleri, izleyiciler önünde sahnede oynayan grup: "O zaman tiyatronun bütün oyuncuları beni lanetleyecekler."- A. Ağaoğlu. 3. Sahnelenmek için yazılmış oyunların tümü: "Bütün bu vasıflarıyla tiyatroyu çocuk oyunlarına kıyas etmek çocukça bir şey görünür."- A. K. Tecer.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
prömiyer: Fransızca (première) bu söz
“Sahneye konulan oyunun ilk temsili.” anlamındadır.
Bu söz için ilk gösteri karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, prömiyer yerine ilk gösteri sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Çift ünsüzle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır: grup, Hristiyan, slogan.

Günün atasözü/deyimi :
oyuna çıkmak
Tiyatro oyunu oynamak için sahneye çıkmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #18 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 26.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
fırıldak, -ğı isim 1. Rüzgârla dönen, çember biçiminde çocuk oyuncağı. 2. Havalandırmak amacıyla oda veya mutfak pencerelerine takılan kanatlı araç. 3. Ocak veya soba borusunun iyi çekmesini sağlamak için tepesine takılan ve rüzgârın gittiği yöne dönebilecek biçimde yapılan şapka. 4. mecaz Dolap, düzen, hile. 5. sıfat, mecaz Düşüncesini sürekli değiştiren, sözünden dönen (kimse).

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
innovator drug: İngilizce kökenli bu söz eczacılıkta “Müstahzar olarak dünyada ilk geliştirilen ve pazarlama hakkı ilgili resmî kuruluştan alınan ilaç.” anlamında kullanılmaktadır.
Bu terim için TDK İlaç ve Eczacılık Terimleri Çalışma Grubunca öncü ilaç karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, innovator drug yerine öncü ilaç sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük harfle başlamaz: Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler...(Memduh Şevket Esendal)

Günün atasözü/deyimi :
köprüleri atmak
Bir işten vazgeçme veya geri dönme imkânı kalmayacak biçimde kesin bir davranışta bulunmak.
Deyim

Çevrimdışı Çağrı Bey

  • Türkçü-Turancı
  • *****
  • İleti: 690
Ynt: TÜRKÇE SÖZLÜKTEN GÜNÜN SÖZÜ.
« Yanıtla #19 : 22 Mart 2011 »
Türk Dil Kurumu
SÖZBUL Sözcük-Bulmaca Bilgilendirme Uygulaması
Tarih: 25.03.2010

Türkçe Sözlük'ten günün sözü :
virdizeban isim, eskimiş (vi'rdizeba:nı) Arapça vird + Farsça zebān Dile dolama, dilden düşürmeme.

Yabancı sözlere TDK'nin önerdiği Türkçe karşılık :
factoring: İngilizce bu söz ekonomide “Vadeli satış yapan firmaların her türlü mal ve hizmet satışından doğan haklarının alacaklandırıcı adı verilen finansal kuruluşlara devredilmesi işlemi.” anlamında kullanılmaktadır.
Bu yabancı terim için TDK İktisat Terimleri Çalışma Grubunca alacaklandırma karşılığı önerilmiştir.

Bundan sonra demek ki, factoring yerine alacaklandırma sözcüğünü kullanacağız.

Bir yazım kuralı :
Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin, milyon, milyar ve trilyon sözleri yazıyla gösterilebilir: 1 milyar 500 milyon kişi.

Günün atasözü/deyimi :
kılına halel gelmemek Hiçbir zarara uğramamak.
Deyim